Circles Trouwringen
Morganatisch huwelijk
Een morganatisch huwelijk (Latijn: matrimonium morganaticum, afgeleid van het Gotische woord morgjan, “afkorten” of “beperken”; ook wel verbonden met morgengave) of huwelijk met de linkerhand is een in de Europese adel – en dan vooral in de Duitse landen – vroeger niet zelden voorkomende vorm van huwelijk waarbij een der beide partners (meestal de vrouw) van lagere stand was dan de ander. Bij gelijke stand is sprake van een ebenbürtig huwelijk.
Een morganatisch huwelijk betekende dat de bruid en al de kinderen uit dit huwelijk afstand deden van alle rechten op de titels van de bruidegom, zijn rechten en bezittingen.
Morganatische huwelijken konden dienen om verhoudingen met maîtresses officiële status te geven of in het geval dat een regerend monarch die al kinderen (en dus een troonopvolger) had weduwnaar werd en alsnog een huwelijk uit liefde wilde aangaan; of als een huwelijkse verbinding met iemand anders van dezelfde stand tot dynastieke problemen kon leiden. Niet zelden sloten ook jongere zoons uit vorstenhuizen – die sowieso niet voor troonopvolging in aanmerking kwamen – morganatische huwelijken.
In de Engelse landen kwamen en komen morganatische huwelijken niet voor. Het Franse equivalent was het zogenaamde geheime huwelijk.
” Als je samen de taal van de liefde spreekt, verwoorden ringen je gevoelens.”
Circles trouwringen
Wettelijke consequenties
Morganatische huwelijken hadden niet alle wettelijke consequenties als gewone huwelijken maar waren door staat en kerk officieel erkend en geldig (in Duitsland en Oostenrijk tot 1918). De uit een dergelijk huwelijk geboren kinderen waren wettige nakomelingen van de vader die zich in sommige gevallen tot in de hoogste kringen begaven.
Nakomelingen kregen de rechten van de partner van de laagste stand, meestal dus de moeder. Ze kregen de adellijke titel van de partner van de laagste stand, waren in de regel niet erfgerechtigd en waren (indien van toepassing) uitgesloten van troonopvolging. De partner kreeg vaak wel een hogere titel.
Daar de weduwe en nakomelingen niets erfden moest de echtgenoot op een andere wijze zorg dragen voor hun financiële positie na zijn dood, de zogenaamde morgengave.
Frans Ferdinand met zijn gezin
Voorbeelden
In 1900 trouwde de Oostenrijkse troonopvolger Frans Ferdinand zeer tegen de zin van keizer Frans Jozef met gravin Sophie Chotek, een hofdame van keizerin Elisabeth (Sisi). Zij werd verheven tot hertogin van Hohenberg. De uit dit huwelijk voortgekomen kinderen kregen deze titel ook en werden van troonopvolging uitgesloten.
De nakomelingen van prins Alexander van Hessen en zijn vrouw gravin Julia van Hauke droegen de titel prins van Battenberg. Hun zoon Alexander van Battenberg werd in 1879 op de troon van Bulgarije gezet. Het geslacht Battenberg verbond zich door huwelijk ook met de koninklijke huizen van Spanje en Engeland (“Mountbatten”). Prins Philip, de echtgenoot van de huidige Engelse koningin Elizabeth II is een Mountbatten doordat hij de naam van zijn moeder Von Battenberg ‘verengelste’. Van geboorte is de prins echter een Prins van Griekenland.
In 1824 hertrouwde koning Frederik Willem III van Pruisen met gravin Auguste von Harrach, die hij tot prinses van Liegnitz en gravin van Hohenzollern verhief. Nakomelingen uit dit huwelijk sloot hij van erfrecht en troonopvolging uit, maar het paar bleef kinderloos.
In 1841 huwde de afgetreden Nederlandse koning Willem I (weduwnaar van Wilhelmina van Pruisen) na een eerder voornemen met een hofdame van zijn overleden echtgenote: Henriëtte d’Oultremont de Wégimont. Het huwelijk veroorzaakte veel opschudding, vanwege haar lagere, katholieke en bovenal Belgische afkomst. (Zij is geboren in Maastricht, als dochter van een Luikse vader en een Wageningse moeder.)In de volksmond werd zij spottend Jetje Dondermond genoemd. Het voornemen kon pas doorgezet worden na zijn abdicatie als koning. Bij hun huwelijk kregen zij de titel van graaf en gravin van Nassau en trokken zij zich terug in Duitsland. Het verschil in stand werd bij hun dood nogmaals benadrukt. Hij werd bijgezet in de grafkelder van Oranje-Nassau te Delft, zij werd begraven in het graf van haar familie te Wégimont. Uit dit huwelijk kwamen geen kinderen.
In 1858 huwde de oudste zoon van hertog Maximiliaan Jozef in Beieren, Lodewijk met de actrice Henriette Mendel. Mendel werd als “barones van Wallersee” in de adelstand verheven, maar Lodewijk moest afstand doen van zijn oudste rechten, ten gunste van zijn jongere broer Karel Theodoor.
In 1877 wilde koning Willem III der Nederlanden na het overlijden van zijn gemalin Sophie van Württemberg een morganatisch huwelijk sluiten met zijn maîtresse, de Franse zangeres Emilie Ambre. Onder grote druk van de regering en na een dringend appel door een delegatie van vooraanstaande Nederlanders, zag hij van zijn voornemen af. Nadat de relatie was geëindigd, sloot de vorst alsnog met toestemming van de Staten-Generaal een volwaardig huwelijk met prinses Emma van Waldeck-Pyrmont.
In 1909 sloot prins Bernhard van Lippe (1872-1934) een morganatisch huwelijk met Armgard Gräfin von Biesterfeld, geb. von Cramm (1883-1971). Uit dit huwelijk werden als Graf von Biesterfeld twee zoons geboren, die op 24 februari 1916 door hun oom vorst Leopold IV van Lippe werden verheven tot Prinz zur Lippe-Biesterfeld: Bernhard (1911-2004), gehuwd met koningin Juliana der Nederlanden (1909-2004) en Aschwin (1914-1988), gehuwd met Simone Arnoux (1915-2001).
